Mâm ngũ quả là một phần không thể thiếu trong ngày Tết cổ truyền của người Việt. Nó không chỉ mang ý nghĩa tâm linh mà còn thể hiện sự thành kính, lòng biết ơn của con cháu đối với tổ tiên và trời đất. Tuy nhiên, không phải ai cũng biết cách bày biện mâm ngũ quả sao cho đúng và đẹp mắt. Bài viết này sẽ hướng dẫn bạn cách bày biện mâm ngũ quả ngày Tết chuẩn phong tục và giàu ý nghĩa.
1. Ý Nghĩa Của Mâm Ngũ Quả Ngày Tết
Mâm ngũ quả là biểu tượng của sự sung túc, đủ đầy và may mắn trong năm mới. Số “ngũ” tượng trưng cho ngũ hành: Kim, Mộc, Thủy, Hỏa, Thổ – những yếu tố cấu thành vũ trụ theo quan niệm phương Đông. Mỗi loại quả trên mâm ngũ quả đều mang một ý nghĩa riêng, thể hiện mong ước của gia chủ về một năm mới an lành, hạnh phúc và thịnh vượng.
2. Cách Chọn Các Loại Quả Cho Mâm Ngũ Quả
2.1. Chọn Quả Theo Màu Sắc
Mâm ngũ quả thường bao gồm 5 loại quả với màu sắc khác nhau, tượng trưng cho ngũ hành:
- Màu đỏ (Hỏa): Tượng trưng cho sự may mắn, thịnh vượng. Các loại quả như ớt, táo đỏ, lựu.
- Màu vàng (Thổ): Tượng trưng cho sự giàu sang, phú quý. Các loại quả như bưởi, cam, quýt, phật thủ.
- Màu xanh (Mộc): Tượng trưng cho sự sinh sôi, phát triển. Các loại quả như mãng cầu, dừa, đu đủ.
- Màu trắng (Kim): Tượng trưng cho sự trong sạch, thuần khiết. Các loại quả như lê, roi.
- Màu đen hoặc tím (Thủy): Tượng trưng cho sự bình an, hòa hợp. Các loại quả như nho tím, mận.
2.2. Chọn Quả Theo Ý Nghĩa
Ngoài màu sắc, bạn cũng nên chọn các loại quả có ý nghĩa tốt lành:
- Mãng cầu: Mong ước mọi điều như ý.
- Dừa: Cuộc sống đủ đầy, không thiếu thốn.
- Đu đủ: Sự thịnh vượng, phát triển.
- Xoài: Mong ước tiêu xài thoải mái.
- Sung: Sự sung túc, viên mãn.
2.3. Chú Ý Đến Chất Lượng Quả
Khi chọn quả, bạn nên chọn những quả tươi, không bị dập nát, có màu sắc tự nhiên. Tránh chọn quả quá chín vì chúng dễ bị hỏng trong thời gian cúng.
3. Cách Bày Biện Mâm Ngũ Quả Đẹp Mắt
3.1. Chuẩn Bị Dụng Cụ
- Mâm hoặc đĩa lớn: Nên chọn mâm có kích thước phù hợp với số lượng quả.
- Giá đỡ hoặc kệ nhỏ: Để tạo độ cao cho mâm ngũ quả thêm phần bắt mắt.
- Lá chuối hoặc giấy bạc: Dùng để lót mâm, tạo nền xanh tự nhiên.
3.2. Sắp Xếp Theo Nguyên Tắc Ngũ Hành
- Quả to và nặng đặt dưới: Những quả như bưởi, dừa, đu đủ nên đặt ở dưới để làm nền.
- Quả nhỏ và nhẹ đặt trên: Các quả như nho, ổi, táo nên đặt trên cùng để tạo sự cân đối.
- Tạo hình tháp hoặc hình tròn: Đây là hai cách bày phổ biến, giúp mâm ngũ quả trông đẹp mắt và hài hòa.
3.3. Kết Hợp Thêm Phụ Kiện
Để mâm ngũ quả thêm phần sinh động, bạn có thể thêm một số phụ kiện như:
- Nến hoặc đèn: Tạo ánh sáng ấm áp, mang lại không khí linh thiêng.
- Hoa tươi: Đặt xung quanh mâm để tăng thêm vẻ đẹp tự nhiên.
- Bánh kẹo: Đặt thêm một ít bánh kẹo để mâm cúng thêm phần phong phú.
4. Những Lưu Ý Khi Bày Biện Mâm Ngũ Quả
4.1. Tránh Sử Dụng Quả Giả
Mâm ngũ quả nên được làm từ quả thật để thể hiện lòng thành kính. Sử dụng quả giả có thể làm mất đi ý nghĩa tâm linh của nghi lễ.
4.2. Không Nên Quá Cầu Kỳ
Mâm ngũ quả cần đơn giản, trang trọng, không nên quá cầu kỳ hoặc phô trương. Điều quan trọng nhất là sự thành tâm của gia chủ.
4.3. Đặt Mâm Ngũ Quả Ở Vị Trí Trang Trọng
Mâm ngũ quả nên được đặt ở nơi trang trọng nhất trong nhà, thường là bàn thờ gia tiên hoặc bàn thờ Phật.
5. Một Số Mẫu Mâm Ngũ Quả Đẹp
5.1. Mâm Ngũ Quả Miền Bắc
Người miền Bắc thường chọn các loại quả như chuối, bưởi, phật thủ, cam, quýt. Cách bày biện thường theo hình tháp, với nải chuối đặt ở dưới cùng.
5.2. Mâm Ngũ Quả Miền Trung
Người miền Trung thường chọn các loại quả như thanh long, dứa, mãng cầu, sung, dừa. Cách bày biện đơn giản, không quá cầu kỳ.
5.3. Mâm Ngũ Quả Miền Nam
Người miền Nam thường chọn các loại quả như mãng cầu, dừa, đu đủ, xoài, sung. Cách bày biện thường theo hình tròn, tạo sự cân đối và hài hòa.
6. Kết Luận
Bày biện mâm ngũ quả ngày Tết không chỉ là một nghi thức truyền thống mà còn là cách để thể hiện lòng thành kính với tổ tiên và cầu mong một năm mới an lành, hạnh phúc. Hy vọng qua bài viết này, bạn đã nắm được cách bày biện mâm ngũ quả sao cho đẹp mắt và đúng phong tục. Chúc bạn và gia đình có một cái Tết ấm áp, trọn vẹn!